BUDYNEK

Planowanie

działka

Unikaj działek: leśnych bo las jest dla zwierząt, na północnych stokach bo słońce jest źródłem energii, także życiowej, z dojazdem od południa bo tracisz najlepszą jej część na dojazd. Wybieraj działki z dłuższym bokiem na osi wschód - zachód. Wybieraj działkę na odrolnionych gruntach ornych niskiej klasy bonitacyjnej bo mają najniższą wartość ekologiczną a wspaniale nadają się na założenie ogrodu. Nie przejmuj się jakością gleby twój kompost szybko ją użyźni.
Wykorzystaj odnawialne źródła energii, jak: wiatr, drewno, biogaz, biomasa, energia słoneczna. Pamiętaj że efektywność najważniejszych z nich słońca i wiatru zależy od ukształtowania terenu. Najbardziej popularne to kolektory słoneczne będą bezużyteczne w lesie podobnie jak mini turbina wiatrowa.

dom

Zwróć uwagę na położenie domu lub mieszkania względem stron świata. Projektuj dom tak by salon i pokoje dziecinne miały okna na południe i zachód co zapewni im najwięcej światła słonecznego. Duże nowoczesne okna na elewacji południowej zapewniają dodatni bilans energetyczny a jasne ściany i lustra rozpraszają światło zapewniając równomierne oświetlenie pokoi. Miejsca zacienione (od północy) przeznacz na spiżarnię, garaż lub schowek i zaprojektuj w nich niewielkie okna (zminimalizujesz straty ciepła).
Zadbaj o projekt architektoniczny, który spełnia warunki budynku energooszczędnego. Im bardziej prosta i zwarta bryła (bez tarasów, balkonów, skosów dachów i in.), tym mniej miejsc narażonych na utratę ciepła - energii.
Zadbaj by połać prostego dachu skierowana była na południe, dzięki temu będziesz miał miejsce do zainstalowania ogniw PVT (Photovoltaic Thermal – tzw. hybrydowe kolektory – są to konstrukcje hybrydowe, czyli połączenie panelu fotowoltaicznego z kolektorem słonecznym), które mogą zapewnić 100% pokrycia zapotrzebowania na energię elektryczną i ciepło do ogrzewania. Pamiętaj, że tylko słoneczne pomieszczenia sprzyjają dobremu samopoczuciu, dlatego wybieraj projekty, w których mniej niż15% okien skierowanych jest na północ a więcej niż 40% na południe. Umieść po północnej stronie pomieszczenia techniczne, pomocnicze i komunikację a na południowej salon i pokoje dla dzieci.
Przegrody.Zadbaj: by ściany, dach i podłoga na gruncie miały współczynnik przewodzenia ciepła „U” (określający ile ciepła przenika w ciągu sekundy przez jeden metr kwadratowy powierzchni przy różnicy temperatur 1°C) był mniejszy niż Uk=0,1 [W/(m2K)] (im mniejsza wartość „U” tym lepiej) , okna miały rolety zewnętrzne, i współczynnik przenikania ciepła mniejszy niż Uw=1 [W/(m2K)] )] i co równie ważne by parametr przepuszczalności energii słonecznej „g” , określający jaka część energii słonecznej przenika przez szybę do pomieszczenia, był większy niż g =0,6. Zadbaj o wyeliminowanie tak zwanych „mostków ciepła” czyli tych elementów konstrukcji domu, przez które ciepło uchodzi szczególnie intensywnie, jak np. płyta balkonu czy stopy fundamentowe. Wymaga to szczególnych kwalifikacji architekta.
Wentylacja. Pamiętaj, że nie sposób zapewnić nawet minimalnych standardów jakości powietrza bez wentylacji mechanicznej. Zadbaj o wysoką sprawność urządzenia do odzysku ciepła z zużytego powietrza czyli rekuperatora. Wskaźnik sprawności „η” określający jaka część energii zawartej w wyrzucanym powietrzu ogrzeje powietrze świeże, powinien być większy niż η=0,9. Jeśli tak będzie, to rachunki za energię będą zaskakująco niskie. Jednak pod warunkiem, że dom będzie szczelny. Jej miarą jest parametr „n50”. Podpisując umowę z wykonawcą zadbaj by warunkiem zapłaty był wynik badania szczelności. Określa on ile powietrza usunie z domu wentylator przy określonym podciśnieniu. Wskaźnik ten powinien być mniejszy niż n50=0,6[h-1] .
Woda. Do ogrzania wody dla czteroosobowej rodziny potrzeba około 2500[kWh/rok] to jest 2,5 razy więcej niż potrzeba na ogrzewanie domu o standardzie energetycznym 10 [kWh/(m2*rok)]. Co możemy zrobić by i w tej sprawie osiągnąć autonomię? Jeśli wyposażymy dom w 4m2 wysoko sprawnych kolektorów próżniowych o nachyleniu 60° od poziomu, to 80% ciepła do pogrzania wody dostarczy nam słońce. Pozostałe 20% wytworzymy przy okazji nawet sporadycznego rozpalenia ognia w kominku z płaszczem wodnym.
Ogród. Planując sadzenie drzew i krzewów w ogrodzie wokół domu pamiętaj, by nie zacieniały ogniw PVT i kolektora próżniowego. Pamiętaj również, że drzewa ograniczają omywanie budynku przez wiatr i turbulencje wokół jego bryły, co powoduje zmniejszenie ilości ciepła odbieranego przez przepływające powietrze ze ścian i dachu.
Ścieki. W Polsce mamy mało opadów. Jeśli chcemy by nasz ogród miał wiele pięknych roślin musimy go podlewać. Jaki sens ma z jednej strony spuszczanie ścieków do kanalizacji równoczesne kupowanie wody do podlewania ogrodu. A przecież wystarczy wybudować przydomową oczyszczalnię ścieków, w postaci filtru glebowego, która oczyści wodę na tyle że będziemy mogli ja wykorzystać do podlewania ogrodu w sezonie wegetacyjnym i nawodnienie gleby zimą.
Standard energetyczny. Jeżeli skorzystasz z powyższych rad to twój wymarzony dom będzie potrzebował energii do ogrzewania mniej niż 10 [kWh/(m2*rok)]. Na każdy metr kwadratowy ziemi słońce dostarcza 1000[kWh/(m2*rok)] energii promieniowania tyle, że nie wtedy gdy jej potrzebujemy do ogrzewania. Gdyby rozwiązać ten problem i na przykład zmagazynować latem energię słoneczną w gruncie pod budynkiem i wykorzystać ją zimą to mielibyśmy budynek autonomiczny jeśli chodzi o ogrzewanie. Jeśli dodatkowo na południowej połaci dachu umieścimy kolektory hybrydowe PVT i postawimy obok domu niewielka turbinkę wiatrową o pionowej osi obrotu to możemy wyprodukować znacznie więcej prądu niż potrzebujemy, a jego nadwyżkę sprzedać do sieci.

Remont, budowa

Wymiana okien. Jeżeli masz stare nieszczelne okna, to są one jedną z głównych przyczyn ogromnych rachunków za energię. Możesz te rachunki wydatnie obniżyć wymieniając okna na energooszczędne. Nim to zrobisz, warto wziąć pod uwagę następujące kwestie. O tym ile energii ucieka przez okno decyduje współczynnik przenikania ciepła Uw . Powinien on być niższy niż Uw=1 [W/(m2K)]. Wielu producentów oferuje okna o połowę niższej wartości Uw, ale nie zawsze warto je montować. Okno ma nie tylko chronić nas przez utratą ciepła, ale także dostarczać energii promieniowania słonecznego do pomieszczeń. Za tę właściwość okna odpowiada parametr przepuszczalności energii słonecznej „g”. Jego wartość powinna być większa niż g=0,6. Warto także pomyśleć przy okazji wymiany okien czy nie dałoby się zainstalować rolet zewnętrznych. Pozwalają one zaoszczędzić do 30% energii uciekającej przez okna. Dodatkowo chronią przed przegrzewaniem pomieszczeń latem i przed hałasem.
System wentylacji. W tradycyjnym budownictwie okna są elementem systemu wentylacyjnego. Wymieniając okna na szczelne musimy wyposażyć je w nawiewniki higrosterowalne. Ograniczy to straty energii na podgrzanie powietrza wentylacyjno, gdy nie ma nas w pomieszczeniu i zimą gdy nieskuteczny przy wyższych temperaturach system wentylacji grawitacyjnej powoduje gwałtowne wychładzanie pomieszczeń. Warto rozważyć czy zamiast instalowania nawiewników nie zainstalować systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Poprawi ona radykalnie jakość powietrza, którym oddychamy i równie skutecznie obniży rachunek za energię. Nowoczesne centrale rekuperacyjne mieszczą się swobodnie w szafce nad zlewem. Straty ciepła przez okna i kratki wentylacyjne to około 50% całości rachunku za ogrzewanie.
Ściany i dach. Reszta kosztów ogrzewania to koszty energii przenikającej przez ściany dach i podłogę . Można je obniżyć ocieplając ściany zewnętrzne i lepiej izolując dach. Pamiętajmy, że koszty energii będą rosły więc nie warto oszczędzać na grubości ocieplenia i jakości materiałów izolacyjnych. Należy wybierać materiały izolacyjne (np. styropian, wełnę mineralna), które charakteryzują się najniższą wartością współczynnika przenikania ciepła λ[W/(m*K)]. Niestety nie opłaca się lub jest bardzo trudno ograniczyć straty ciepła przez podłogę. Często jedynym sposobem jest położenie dywanu.Gdzie tylko jest możliwe zakładaj zielone dachy. Zmniejszają one straty ciepła zimą chronią przed przegrzewaniem latem wiążą pyły i CO₂.
Instalacje grzewcze. Nasze wysiłki by ograniczyć straty energii mogą być skutecznie zaprzepaścić niesprawna instalacja grzewcza. Niesprawny piec potrafi podwoić a nawet potroić rachunek za energię. Dlatego warto stosować nowoczesne źródła ciepła jak gazowe kotły kondensacyjne, pompy ciepła czy nowoczesne kotły na biomasę. Przy większych remontach warto pomyśleć o zainstalowaniu zintegrowanego systemu ogrzewania wykorzystującego odnawialne źródła energii. Instalacja taka złożona z kominka z płaszczem wodnym, zasobnika ciepła i kolektorów słonecznych w poddanym kompleksowej termomodernizacji domu może w całości pokryć zapotrzebowanie na ciepło i ciepłą wodę przy umiarkowanej uciążliwości palenia w kominku. Przy wyższym zapotrzebowaniu na ciepło przyjaznym i efektywnym rozwiązaniem może być dodanie do takiej instalacji pompy ciepła powietrze-woda. Dzięki wspomaganiu pompy ciepła, przy najniższych temperaturach zewnętrznych, przez kominek z płaszczem wodnym, pompa ciepła może z 1 kWh prądu wyprodukować nawet 4 kWh ciepła.